Zamlara Enflasyon Ayarı Geldi!

Hükümetin her yıl düzenli olarak gerçekleştirdiği vergi ve fiyat artışlarını bu yıl sadece enflasyona etkisi olmayacak alanlara yönlendirdiğine dikkat çeken bankacılar, böylece hükümetin dezenflasyon sürecini desteklediğini söylediler.

 

Her yıl fiyatı kamu tarafından belirlenen ürünlere yapılan düzenli zamlar ya da vergi artışları enflasyon ve bütçe gelirleri üzerinde doğrudan artış yönlü etkiye sahip.

 

Ancak 2021 yılı başındaki zamlarda ve vergi ayarlamalarında bu kez geçmiş yıllardan farklı bir strateji izleniyor.

Enflasyon sepeti üzerinde yüzde 5.71 ile en belirgin ağırlıklardan birine sahip olan sigarada vergi indirimine gidilirken enflasyon üzerinde belirgin etkisi olmayan alkollü içecekler ya da otoyol ücretlerinde vergi artışları yüzde 17, yüzde 26 gibi yüksek seviyelerde uygulanıyor.

 

Bu strateji bankacılara göre fiyatı kamu tarafından kontrol edilen ürünler kaynaklı enflasyonu ciddi şekilde sınırlayan bir etki yaratıyor.

 

Bir bankanın Hazine masası işlemcisi, “Kamu yaptığı zamların enflasyona etkisi olmayacak alanlara kaydırdığını görüyoruz. Bu TCMB’nin dezenflasyon trendi için çok önemli. Örnek olarak enflasyonda ağırlığı çok yüksek olan sigarada vergi düşürülürken hiç ağırlığı olmayan alkol ve otoyollarda %20 civarı artışlar getirildi. Bu bütçeyi sınırlı etkileyerek dezenflasyonu destekleme anlamında etkili olabilir. Ne kadar sürdürüleceği önemli” dedi.

 

Bir başka bankacı da benzer şekilde hükümetin bugüne kadar 2021 için aldığı fiyat belirleme politikalarında sadece asgari ücretin enflasyona negatif etki edecek şekilde belirlediğine geri kalan alanlarda enflasyonun “tek belirleyici” olduğuna dikakt çekti.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) 31 Aralık tarihli resmi gazetede yayımlanan tarifesine göre tüm tüketici gruplarının elektriğe ödediği fiyat yüzde 6’ya yakın oranlarda artırıldı.

 

TÜFE içinde elektriğin yüzde 2.86 payı olduğu göz önüne alındığında, bu kanaldan enflasyona tamamı Ocak ayında olmak üzere 17 baz puan civarında doğrudan katkı bekleniyor. Geçen yıl elektriğe yaklaşık yüzde 32 zam yapılmıştı.

 

Doğalgaz iletimi yapan BOTAŞ da serbest tüketiciler ile konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uyguladığı satış fiyatını, aralıkta geçerli olan tarifeye göre yüzde 1 artırdı. TÜFE içinde doğalgazın payı yüzde 1.81 seviyesinde bu kanaldan enflasyona tamamı ocak ayında olmak üzere 2 baz puan civarında doğrudan katkı bekleniyor.

Kara yolları Genel Müdürlüğü (KGM) de kendisi tarafından işletilen İstanbul Boğazı köprülerindeki geçiş ücretini yaklaşık yüzde 26 artırarak 10.5 liradan 13.5 liraya yükseltti.

 

TÜFE Türkiye genelinde hesaplandığından ancak köprü ve otoyolların genel olarak İstanbul ya da büyükşehirler dışında olmamasından dolayı köprü ve otoyolların TÜFE’deki payı oldukça düşük. Bu kanaldan enflasyona sadece 4 baz puan doğrudan katkı bekleniyor.

Benzer şekilde alkollü içeceklerde ÖTV’de dün yüzde 17 artışa gidilirken ilgili adımın enflasyona kayda değer bir etkisi beklenmiyor. Alkolün enflasyon sepeti üzerindeki payı yüzde 0.3 ile oldukça düşük düzeyde.

 

TCMB 675 baz puan faiz artışı ile politika faizini yüzde 17 seviyesine çekmişti. Bankacılar 2020 yılını yüzde 14.6 ile tamamlayan enflasyonun özellikle yılın ilk 3-4 ayında yükselişine devam edebileceğini ardından düşüşe geçeceğini düşünüyorlar. Bu kapsamda fiyatı kamu tarafından kontrol edilen ürünlerdeki artışların yılın kalanında nasıl şekilleneceği de piyasada takip ediliyor.