BES Kârlı Mı, Zararlı Mı? İşte Bireysel Emekliliğin 17 Yılı

Türkiye'de 17 yıl önce kurulan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) o günden sonra özellikle ekonominin küçüldüğü, faiz oranlarının yükseldiği dönemde tartışıldı. Ancak sisteme kurulduğu günden bugüne bakıldığında tasarrufunu BES'te değerlendirmeyi seçenleri pişman etmediğini ortaya koydu. Bireysel Emeklilik Sistemi'ne güvenip yatırım yapan vatandaşın birikimi o günden bu yana ortalamada nominal olarak yüzde 769 arttı. Biraz riske girip endeks fonları seçen vatandaşın geliri yüzde 1000'i geçti. En düşük getiri ise yüzde 552 ile garantili kazancı tercih eden vatandaşların fonlarında meydana geldi.

Enflasyondan arındırdığımızda BES fonları ortalama yüzde 116, endeks fonları seçenler yüzde 209, hisse fonları seçenler yüzde 117, dengeli fonları seçenler yüzde 167 kazanç sağladı. Likit fonları seçenlerin tasarrufu 17 yılda reel olarak yüzde 55 arttı. Döviz içeren kamu dış borçlanma fonları yüzde 175 kazanç sağladı. Son zamanlarda en çok değer kazanan fonlardan altın fonu ise 17 yıl önce tabii ki yoktu. Son 5 yılda altın fonlarının getirisi yüzde 336 oldu. Üstelik bu rakamlara yüzde 25'lik devlet katkısı ve onun getirisi dahil değil.

BES 17 yılda 12,5 milyon katılımcıyı aşarak, devlet katkısı dahil toplam 163,5 milyar TL fon büyüklüğüne ulaştı. Fon büyüklüğü GSYH’nin yüzde 3’üne yaklaştı. Sosyal güvenliğe bağlı emeklilik sisteminin tamamlayıcısı olarak tasarlanan bireysel emeklilik sisteminin (BES),katılımcıların çalışma dönemlerinde biriktirdikleri katkı payları ile emeklilik dönemlerinde yaşam standartlarını korumaları ve emeklilik döneminde ek bir gelir elde etmeleri amaçla BES, 2003 yılında kuruldu ve ilk BES sözleşmesi 27.10.2003 tarihinde düzenlendi. Kurulduğu günden beri istikrarlı büyümesini devam ettiren BES, 2003 yılı sonunda 15.245 katılımcı ile faaliyetine başlayarak, her yıl düzenli olarak katılımcı sayısını artırdı.

2020 yıl sonunu yaklaşık 168 milyar TL fon büyüklüğü ile kapatmayı hedefleyen BES ve OKS pandemi döneminde de büyümesini devam ettirdi. 30.09.2020 tarihli Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) verilerine göre 2020 başından itibaren BES fonlarında yaklaşık TÜFE’nin 9,1 puan üzerinde getiri sağlandı. Özellikle kıymetli maden (altın) fonlarındaki getiriler katılımcıların yüzlerini güldürdü. 31.12.2019 tarihli EGM verilerine göre 2019 getirilerine bakıldığında da yılın getiri şampiyonunun TÜFE’nin 14,4 puan üzerinde getiri BES fonları olduğu görülüyor. 2019 yılında BES’te sunulan fonların ortalama yıllık getirisi BIST-100 endeksi, TÜFE, döviz sepeti ve mevduat gibi araçların üzerinde gerçekleşti. Bunun yanında bazı fon türlerinin getirisi altın endeksinin de üzerinde gerçekleşti. Ayrıca emeklilik yatırım fonları içinde karma fon grupları yüzde 37,6 ile ekonomideki gelişmelere paralel olarak 2019 yılında katılımcısına en yüksek getiriyi sağlayan fon türü oldu. Yüzde 37,5 ile hisse senedi fonları ile yüzde 36,6 ile endeks fonları getiride karma fonları takip ederken, bu üç fon grubu da 2019 yılında yüzde 33,8 getiri sağlayan altından daha başarılı bir getiri performansı gösterdi.