Halka Arzlarda Büyük Sorun! Manipülasyon İddialarını Arttıracak Hamle

Borsa İstanbul'a yeni gelen 700 bin yatırımcının küçük şirket hisselerine artan talebi halka açık olmayan küçük şirketleri de hareketlendirdi. Küçük ve orta boy şirketler zaten pandemi nedeniyle zorlayan finansman ihtiyacı için borsa önünde sıra olmaya başladı. Hazırlanan torba yasa ile sermayesinin yüzde 20'sinden fazlasını halka arz eden şirketlere kurumlar vergisi indirimi planlandığını da hatırlatalım. Ancak halka arz yöntemi ve hisse paylaşımı sorunu küçük yatırımcının yoğun şikayetine neden oluyor.

Şirketlerin halka açılmaları ve sermaye piyasalarının büyümesi gelişmiş tüm ekonomilerin sihirli formülü olduğu için bu gelişme Türkiye ekonomisi için olumlu bir durumu işaret ediyor. Diğer yandan sermaye piyasalarının gelişmesi şirketlerin halka açılması sermayenin tabana yayılması ve gelir dağılımının düzelmesi için de vazgeçilmez bir unsur. Son günlerdeki halka arzlarda en çok eleştirilen nokta da işte halka arzların bu sermayenin tabana yayılması işlevine yönelik. Çünkü yatırımcılar halka arzların ağırlıklı olarak bir kaç fon ve kişiye yapılmasından rahatsız. Bu rahatsızlık bugün borsada işlem görmeye başlayan olan Kontrolmatik Teknoloji hisselerinin halka arzında kendisini gösterdi. Bu halka arzda 18.255 bireysel yatırımcıya 3 milyon 625 bin lot hisse verilirken 5 fon ve gerçek kişi 2,1 milyon lot hisse alabildi.

 

Kontrolmatik'te toplam 7 milyon 250 bin lot hissenin yüzde 10'u yurtdışı kurumsal yatırımcılara (ağırlıklı olarak fonlar) yüzde 40'ı yurtiçi kurumsal yatırımcılara ve yüzde 50'si yurtiçi bireysel yatırımcılara ayrıldı. Ancak talep miktarında sınırlama yoktu. Yani bir kişi 7 milyon 25 bin lot talepte bulunabilme hakkına sahipti. İşte sorun da burada oluştu. Bir gerçek kişi, 1 şirket ve 3 fon 2 milyon 14 bin 887 lot hisse aldı. 5 yatırımcının halka arzdan aldığı hissenin toplam içindeki payı yüzde 29.5 oldu.

Sadece bu halka arzda değil halka açılmak isteyen şirketlerin izahnameleri incelendiğinde aynı sorunun önümüzdeki günlerde de yaşanabileceği görülüyor. Çünkü önümüzdeki günlerde halka arz edilecek Naturalgaz ve Kervan Gıda'nın izahnamesinde de hisse satın alacaklar için üst sınırın olmadığı görülüyor. İzahnamede "Yatırımcılar için herhangi bir lot sınırlaması yoktur. Yatırımcılar istedikleri takdirde talep formunda almak istedikleri miktara ilişkin alt sınır belirleyebileceklerdir" deniliyor. Üst sınırın olmaması ise talepten haberdar olanların fazla teklif vererek daha fazla pay almasını sağlayabiliyor. Bu uygulamanın sermayenin tabana yayılmasını engellemesinin yanı sıra hisselerin bir kaç elde toplanması nedeniyle manipülasyona davet çıkarıyor olması da ayrı bir sorun olarak görülüyor. Çünkü bir veya bir kaç elde toplanan hisseler ile şirketin hisse fiyatı çok kolay kontrol edilebiliyor. Hele bu hisse küçük şirkete aitse durum çok daha vahim olabiliyor. Borsa İstanbul yatırımcıları küçük ölçekli halka arzlarda kurumsal yatırımcılara hisse tahsisi yapılmaması gerektiğini ve bireysel yatırımcılara ise başvuru limiti uygulanması gerektiğini belirtiyor.